Wiek Lenssen over de spiritualiteit van de Maya's
DE MAYA-KALENDER
Twintig jaar reist de bejaarde Don Cirilo de wereld nu al rond. Hij
voelt het als zijn taak de mensheid te vertellen over de Mayakalender.
Lezingen gaf hij op de universiteit van Guatemala-Stad en de
vermaarde Harvard-universiteit; hij werd ontvangen door de Paus en de
Dalai Lama; uitgenodigd door de NASA vanwege zijn astronomische kennis.
De Nederlandse filmmaker Wiek Lenssen volgde Cirilo op een deel van
zijn reis. Een interview.
Daar zijn ze, de hoofdpersonen uit de film. Afgedaald van het filmdoek. Nietig en onwennig - voor een publiek waarvan ze de taal niet spreken. De twee bejaarde Mayavoormannen zijn speciaal overgekomen uit Guatemala. En ook vanavond lopen ze na de voorstelling naar voren om vragen van het bioscooppubliek te beantwoorden.
The Year Zero is een film
genoemd naar het jaar Nul van de Maya's -
het jaar 2012 in de Westerse kalender. Het jaar waarin de grootste
cyclus in de Mayakalender ten einde loopt en een nieuwe 5200 jaar lange
cyclus begint: 21 december 2012 wordt gezien als het keerpunt. Voor de
Maya's de eerste dag van het jaar Nul.
Twintig jaar lang reist een van de twee hoofdpersonen uit de film, de nu 72-jarige ziener Don Cirilo, de wereld al rond. Hij voelt het als zijn taak de mensheid over de Mayakalender te vertellen. Lezingen heeft hij gegeven op de universiteit van Guatemala-Stad en op de vermaarde Harvard-universiteit, hij is ontvangen door de Paus en de Dalai Lama, uitgenodigd door de NASA, vanwege zijn astronomische kennis. Maar dat wil nog niet zeggen dat hij het gevoel heeft dat zijn boodschap overkomt. "Sinds twintig jaren heb ik door Amerika gereisd", zegt hij in de film. "En heb ik deze woorden gesproken. Maar niemand heeft me begrepen. Wat weet nou een Indiaan? Een mens zonder studie?"
Een vraag uit de bioscoopzaal: wat hebben wij in het Westen te maken met een kalender uit de Mayacultuur? In principe niets, beaamt Don Cirilo. "Ik geloof ook dat de Mayacultuur jullie in principe niets te bieden heeft. Jullie hebben je eigen identiteit, je eigen traditie, je eigen muziek en je eigen verhalen. Maar er is één ding dat ons allemaal aangaat. Maar er is één ding in de Mayaprofetiën dat de hele planeet aangaat en dat zijn de veranderingen rond het jaar Nul."
Goede dagen
Mooie beelden, prachtige montagevondsten. Don Cirilo slapend tegen
het raam in een bus die langzaam rond een berg omhoog cirkelt. Zoals de
tijd in de Mayabeleving ook niet in een rechte lijn voortschrijdt, maar
in een spiraal. Een mens komt altijd weer terug op plekken terug waar
je al eerder geweest bent, maar steeds op een ander niveau.
In het Westen wordt veel rechtlijniger over tijd gedacht, betoogt Don
Cirilo. In de Mayakalender heeft elke dag zijn eigen kleur en
kwaliteit. Don Cirilo: "De Maya's geven aan iedere dag een ander
kalendersymbool. We hebben dagen om te genezen. We hebben dagen die aan
onze voorouders gewijd zijn. En we hebben dagen die aan de dieren
gewijd zijn. De westerse wetenschap heeft het daar niet over. Het maakt
in westerse ogen niet uit waar een bepaalde dag goed voor is."
Hun weekje Nederland zit er bijna op. De camera's van de NCRV-televisie
wachten buiten de bioscoop voor wat laatste opnamen. De 72-jarige Don
Cirilo doet het woord. De tijd waarin we nu leven is volgens Don Cirilo
de tijd waar de de zorgvuldig gekoesterde en in tijden van nood
ingemetselde boeken op doelen. Woorden die in dit speciale geval niet
de Mayacultuur betreffen, maar de hele planeet. "Het is belangrijk",
aldus Don Cirilo, "dat we begrijpen dat een nieuwe dag op ons wacht.
Een nieuwe hoop, een nieuwe, heel andere manier van leven."
Kalender
Ook dat is zo typisch Maya: Maya's zien zichzelf niet als afgescheiden van de natuur en niet afgescheiden van de natuurverschijnselen in de wereld. Dat is de reden dat rituelen volgens hen wel degelijk zin hebben. Westerlingen, aldus Don Cirilo, zien vaak alleen maar de buitenkant van rituelen. "De innerlijke dimensie blijft verborgen."Een van de verbijsterende ontdekkingen in je film: het optimisme dat deze twee Mayavoormannen uitstralen, hun veerkracht en spiritualiteit - na al die decennia en eeuwen van grote verschrikkingen.
Wiek Lenssen: "Dat is wat mij ook enorm heeft beziggehouden. Ze zijn door een hel gegaan. En dan toch dat optimisme en dat vertrouwen. Ongelooflijk. Vooral deze twee mensen, die in hun eigen leven zoveel hebben meegemaakt. Op een bepaalde manier, zou je haast zeggen, lijken ze gelukkiger mensen dan wij. Wat een enorme veerkracht."
Hoe is het idee voor de film ontstaan?
"Een samenloop van omstandigheden. In feite ben ik al 25 jaar geïnteresseerd in inheemse culturen. Altijd met het gevoel dat zij een bepaald soort kennis en een beleving hebben van de natuur, de bovennatuur en alles wat eromheen zit, waar wij in het Westen geen zicht meer op hebben en waar we tegelijkertijd wat aan zouden kunnen hebben."
Maar waarom de Maya's?
"Op een gegeven moment kwam mijn vrouw in aanraking met alternatieve geneeswijzen in Nederland. Zij had last van migraine en na een hels circuit van medici en alternatieve poespas kwamen we bij een magnetiseur terecht die haar er in drie behandelingen vanaf bleek te kunnen helpen.
"Zo kwam ik op het idee daar ooit een film over te maken - om die twee lijnen samen te laten komen. Een film over een alternatieve genezer in Nederland en een traditionele sjamaan, omdat ik in onze alternatieve geneeswijzen een overblijfsel zag van het sjamanisme."
