De meester van de zwarte molen | Een oude legende als speigel van onze tijd & De symboliek van jeugd- en ouderdomssprookjes

Oude legenden en ouderdomssprookjes | VA 4-2019

VA's wintereditie put inspiratie uit een onbekend type sprookje waarin ouderen de hoofdrol vervullen. Miny Potze vertelt hoe deze door de Amerikaanse psychiater Allan Chinen verzamelde verhalen haar de weg wezen uit de leegte na haar pensionering. Maar we openen dit Kerstnummer met een van de meest geliefde jeugdboeken: De meester van de zwarte molen, gebaseerd op een eeuwenoude legende – die vreemd genoeg een hoogst actuele spiegel biedt van de tijd waarin we leven.

De meester van de zwarte molen

De symboliek achter een meesterlijk jeugdboek

Dit bekende en met prijzen overladen Meester van de zwarte molen is gebaseerd op een oude 17e-eeuwse legende. Waarom ontroert dit verhaal zo? ‘Er zijn krachten van het hart en van de ziel die niet gemeten kunnen worden, die niet door de rede zijn te verklaren,’ aldus de auteur, Otfried Preußler. Een duik in de symboliek van dit oude, maar tegelijk hyperactuele verhaal, uitgelegd door oud-theaterdirecteur Maarten Zweers.

Een schatkist vol ouderdomssprookjes

In het licht van de schaduw

Ill. Gustave Doré: Klein Duimpje in Les Contes de Perrault (1867)

In jeugdsprookjes gaat de hoofdpersoon van huis – de wijde wereld in. In ouderdomssprookjes wijst de weg juist terug naar huis. De hoofdpersonen in deze verhalen gaan de confrontatie met zichzelf aan: de eigen schaduw onder ogen zien. Op bezoek bij Miny Potze – die vertelt hoe levensveranderend de ontdekking van deze voor haar onbekende sprookjes zijn geweest

Amazon Sorrow

De schilderijen van Laura Meddens (1)

Een vriend zag er het beeld in van een Amazone-stamhoofd – die zijn linkeroog bedekt houdt, omdat hij de vernietiging van het regenwoud niet kan verdragen. Zijn andere oog blijft waakzaam – om zijn volk te kunnen beschermen. Van het schilderij is een poster gemaakt die de maakster zelf tijdens een manifestatie overhandigde aan een vertegenwoordiging van inheemse leiders.

Beelden uit het hart

De schilderijen van Laura Meddens (2)

Toen ze haar zicht verloor, dacht Laura Meddens dat het met haar schilderwerk gedaan zou zijn. Maar ze pakte de draad weer op. ‘Vroeger dacht ik dat een blind persoon niets kon zien, maar vanbinnen zie ik de kleurrijkste beelden.’ Beethoven ging door met componeren toen hij doof werd, met de hulp van zijn innerlijke oor. ‘Dat gevoel herken ik – nu ik niet meer zie, maak ik voor mijn gevoel zelfs mijn beste stukken.’

Erop of eronder: korte verhalen

Ieder mens een uitzondering

Praten kon hun elfjarige dochter niet meer, vanwege de beademingsbuis in haar keel. Haar moeder vroeg in het ziekenhuis om pen en papier, om een ABC voor haar te maken – in de hoop dat ze de letters aan zou kunnen wijzen die ze voor haar boodschap nodig had… In een serie korte verhalen laat Wil Uitgeest mensen aan het woord die iets hebben meegemaakt, waarvan ze zelf zeggen: ‘Het was erop of eronder!’

Column Wil Uitgeest

In het land der blinden

Aan de Amsteldijk eet je in het donker. Een restaurant waar de wereld op zijn kop staat. ‘In deze verduisterde wereld moest onze blinde begeleider òns helpen, terwijl wij als ziende stakkers in het duister liepen te tasten! Geen idee wat er om ons heen gebeurde.’ In de eerste aflevering van haar nieuwe column neemt Wil Uitgeest ons mee in haar beleving van het donker.

Column Jos van Wunnik

Ouder en lichter worden | pijn, duister, leegte

Op een winterse dag beland ik, dwalend, toch weer op een mooie, maar ook duistere plek met forse eiken en opvallend veel lijsterbessen. De plek trekt me aan, maar ik voel er meteen een zware druk rond mijn hoofd. Mijn zoektocht in het bos ervaar ik soms als een teruggaan naar verborgen lagen in mezelf. Het Schinveldse Bos lijkt een plek te zijn die je naar het verleden trekt en uitnodigt tot regressie.

Column Marjet Maks" Spoedvergadering

Een modern kerstverhaal

‘Armoede en Rijkdom! Jullie overheersen de wereld, maar doen niets aan het opheffen van elkaars teveel.’ Een verhaal dat Marjet Maks al eerder schreef, maar anno 2019 hyper actueel is… ‘Wijsheid, het was de bedoeling dat jij het van Domheid zou winnen, maar Domheid blijkt veel sterker. Flora & Fauna? Jullie laten je vertrappen en uitroeien door Leven, dat zonder jullie helemaal niet kan voortbestaan...’ Een modern kerstverhaal.

VA-archief: lievelingsinterview

Het is allemaal zo simpel geworden

Het interessante aan ouder worden, aldus de destijds 85-jarige Hein Thijssen, is dat sommige dingen binnen handbereik komen en andere juist onbereikbaar worden. 'De knipoog naar het leven is binnen bereik gekomen. Maar lichamelijk wordt het steeds moeilijker. Zo kreeg ik een dezer dagen met geen mogelijkheid mijn sokken aan, waarop ik zo’n enorme lachbui kreeg dat ik die sokken wel kon vergeten.’ Een lievelingsinterview van de redactie: Waar heb ik mezelf toch zo druk om gemaakt. Kerstcadeau.

Nog geen abonnee? Waarom nu niet beginnen

Zomernummer

Wintereditie 4-2019

Het is zover... Vandaag, vrijdag 20 december, verschijnt de nieuwe Vruchtbare Aarde. Schrik niet als het blad toch niet bij de post zit. Vanwege de postdrukte kan het bij enkele abonnee's wellicht een dag later worden.

Bestel dit Kerstnummer los

Een abonnement met dit nummer

En nee, Otfried Preußler schreef niet specifiek voor jongeren. ‘Het verhaal van de jonge Krabat en de verleiding van de macht is het verhaal van mijn generatie.'

€ 14,45 of € 16,95

Webwinkel »

Fanny & Alexander

De verbeelding van een archetypische reis, waarin de hoofdrolspelers facetten vertolken van de mens op weg

€9 tot €19,50

Gehoornde dames

Irene en Jan Dirk van der Voort gingen op zoek naar de oorzaak van ziekten in plaats van hun koeien preventief antibiotica te geven

Webwinkel | € 15

Edgar Reitz: Heimat

"In elke film zouden twee minuten pure filmkunst moeten zitten," zei Edgar Reitz ooit. Maar zijn films zitten vol poëtische momenten van werkelijk ongelooflijke schoonheid

Heimat 2 | € 24 | 25 uur

Heimat 1 | €19,50 | 16u