Het geheim
Ineens lag op de grond dat gouden knipsel van een aantal jaren geleden.
NRC-correspondente Marion van Royen beschrijft haar verblijf in een grote Braziliaanse stad en haar pogingen een telefoonlijn aan de praat te krijgen. Vrienden hadden het al heel knap gevonden dat het haar was gelukt om op de zwarte markt een aansluiting voor elkaar te krijgen. En dat in een tijdspanne van twee maanden. “Normaalgesproken gaan er jaren overheen.�
Maar ja, wat is een aansluiting? Binnen een paar dagen was de lijn weer zo dood als een pier. De NRC-correspondente bleef pogingen in het werk stellen om het telefoonbedrijf te bereiken. Op een gegeven moment kende ze de namen van alle chefs uit haar hoofd.
Er dook een telefoonploeg op die haar kapotte aansluiting kwam repareren, maar die na een kwartiertje doodleuk meldde dat het “nog zeker een paar maanden zou gaan duren.� Kokend van woede nam ze contact op met een haar inmiddels wel bekende chef, en liet hem beheerst weten dat alle ambassades zijn naam fluisteren.
Deze keer leek ze warempel succes te hebben, want even later verscheen dezelfde telefoonploeg weer, die nu opeens wel mogelijkheden leek te zien. En zie daar, haar telefoon functioneerde weer, en dat een volle dag lang.
Een dag waarop de lijn van haar buurvrouw dood was. Zoals haar eigen lijn de volgende dag weer dood was. Maar toen deed de telefoon van haar buurvrouw het weer.
In die dagen kwam er regelmatig een telefoonreparateur bij Van Royen langs. Hij wees naar buiten. In de opgebroken straat voor uw huis, zei hij, zijn momenteel twee telefoonploegen aan het werk. En het kan zomaar gebeuren, zei hij langs zijn neus weg, dat de ene telefoonploeg een telefoonkabel als ongewenst beschouwt en dus doorknipt. En dan is er nog de mogelijkheid dat de andere ploeg er last van heeft.
Ik las Van Royens bizarre avonturen in een tijd dat de Braziliaanse oud-minister José Lutzenberger in Amsterdam was voor een tussenstop op weg van Duitsland naar Brazilië. Hij overnachtte in een hotel bij het Museumplein. VA had een interview met hem, waarin hij het geheim van een probleemloze, gezonde landbouw uit de doeken deed.
Stel je de moderne landbouw voor als een bureaucraat die alle voorkomende problemen in laden van zijn bureau heeft gestopt, zo legde Lutzenberger uit. “Ziekten en plagen zitten in één lade en alles wat met de bodem te maken heeft in een andere lade. Alsof de verzorging van de bodem en insectenplagen niets met elkaar te maken hebben.�
Even had ik het gevoel dat hij het reilen en zeilen van het Braziliaanse telefoniebedrijf aan het beschrijven was; en ook hij naar buiten wees, naar een opengebroken straat, waarin ploegen deskundigen langs elkaar heen aan het werken waren om de problemen van de moderne landbouw op te lossen.
“Het geheim van een werkelijk gezonde landbouw,� zei Lutzenberger, “zit niet in een aparte lade, maar in de verbinding tussen die laden.�
Na de ontmoeting op het Museumplein heb ik hem niet meer gezien. Hij overleed drie maanden later. Elders in dit nummer vindt u een aantal van de mooiste passages uit het interview van destijds.
Bart Hommersen