Het geheim van de bio-landbouw 2
Biologische telers zijn idealisten, zeggen critici. ‘De mensheid
kan nu eenmaal niet zonder bestrijdingsmiddelen. Als we niets tegen
plaaginsecten zouden doen, eten ze onze gewassen op en lijdt de
mensheid honger.’ Maar is dat wel zo? Een Amerikaanse insectenkundige
bedacht een simpel experiment en kwam tot een heel andere conclusie.
Deel 2.
José Lutzenberger, de Braziliaanse oud-minister van Milieu was niet verrast: “In de biologische landbouw is het algemeen bekend dat aardappelplanten makkelijk vrij van coloradokevers kunnen blijven, ook als de aardappelplanten op een naburig, conventioneel perceel onder de kevers zitten en alleen nog met behulp van insecticiden te redden zijn.�
In de laatste jaren van zijn leven reisde Lutzenberger de wereld rond om boeren van advies te dienen en lezingen te geven. Drie maanden voor zijn dood was hij op doorreis van Duitsland naar Brazilië even in Amsterdam. Bij die gelegenheid vertelde hij hoe de ziektedruk dramatisch kan verminderen op bedrijven waar boeren aandacht beginnen te schenken aan zaken als compostering en bodemstructuur.Maar waarom wordt chemische bestrijding dan als een noodzakelijk kwaad in de landbouw gezien? Waarom heeft het enige in Europa toegelaten gentechgewas uitgerekend een ‘ingebouwd’ gif tegen de larven van de maïsboorder?
In een goed verzorgd ecosysteem zijn in principe alleen kleine prikkels nodig. Prikkels die niet tegen de betreffende ziekte of plaag zijn gericht, maar alleen bedoeld als duwtje in de rug.
Hoofdpijn
Stel dat een groot deel van de Nederlandse bevolking zou kampen met hoofdpijn – zeiden we in 2002 in een mailwisseling met een lid van de Commissie Terlouw – zouden we dan gelijk beginnen te praten over hoofdpijnpoeders?
Zouden we niet eerst alle mogelijkheden bekijken die we in huis hebben om het nationale hoofdpijnprobleem aan te pakken? Wellicht dat we in een latere fase alsnog de voorkeur geven aan poeders en pillen; maar misschien ook niet.
Zouden we niet eerst onderzoeken of het schrappen van suiker, cafeïne en alcohol uit het dieet van migrainepatiënten zin zou hebben? Of het schrappen van tyramine-houdende producten als chocolade en oude kaas. Of de eventuele waarde van magnesiumsuppleties, omdat migrainelijders zo vaak een magnesiumtekort vertonen. Of het veel geprezen moederkruid uit de kruidengeneeskunde.
Er zijn migrainepatiënten die zweren bij voetreflextherapie en aan vier of vijf behandelingen genoeg lijken te hebben om van hun migraine af te komen. Anderen zeggen baat te hebben bij hardlopen of yoga. Of bij veel water drinken. Weer anderen bij rekoefeningen voor de gespannen nek. En dan hebben we het nog het niet eens gehad over een homeopathisch middel als Graphites, over Bach bloesemremedies, de antroposofische geneeskunde of de hypermoderne kwantumfysische behandelingen.
Meditatie
“Meditatie, acupunctuur en ademhalingsoefeningen stimuleren het natuurlijke vermogen van het lichaam om in balans te komen,� aldus de Frans-Amerikaanse psychiater, ex-kankerpatiënt en bestsellerauteur David Servan-Schreiber. “Het is duidelijk dat ons lichaam natuurlijke vermogens heeft om ziekte te weerstaan of te bevechten. Maar we doen er niet ons voordeel mee, we zetten die natuurlijke verdediging niet systematisch in bij het genezingsproces.�
Wat artsen zouden moeten doen, zegt de hoogleraar klinische psychiatrie in een interview met NRC-Handelsblad, is echt gezonde voeding voorschrijven – voldoende lichaamsbeweging en technieken om stress beter te hanteren, bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen. “Maar veel artsen weten dat niet, of weten niet hoe ze het moeten voorschrijven. Ze hebben niet geleerd wat ze nog meer kunnen doen. Maar het is heel simpel. Er zijn eenvoudige technieken, gebaseerd op yoga-ademhaling, die een diepgaand effect hebben op het hanteren van stress, en op het verloop van kanker.�
Jamie Oliver
Bijzonder eigenlijk, hoe groot de parallellen soms zijn tussen landbouw en geneeskunde. Wereldwijd geven we miljarden uit aan het testen en vermarkten van nieuwe bestrijdingsmiddelen, en tegenwoordig ook aan dure gentechoplossingen, maar zo’n simpele pottenproef als van Phelan moet je met een kaarsje zoeken.
Waarom is dergelijk onderzoek zo zeldzaam?Een van de redenen waarom het zo moeilijk is om in termen van ‘gezondheid’ te denken, stelt David J. Hunter, hoogleraar Public Policy and Health aan de Britse Durham Universiteit, is dat we de oplossingen hebben uitbesteed. “Maar ‘gezondheid’ is niet een product dat op bestelling geleverd wordt door een beroepsgroep of door instituten,� aldus Hunter een paar jaar geleden in een paginagroot artikel in NRC-Handelsblad. “Een kok als Jamie Oliver is belangrijker voor onze gezondheid dan nog een ziekenhuis erbij.
“En toch stellen politici het verbeteren van gezondheid altijd op een lijn met de bouw van nieuwe ziekenhuizen.� Volgens Hunter een grote vergissing: “Niet gezondheidszorg is belangrijk als we een ‘gezonde’ samenleving willen, maar gezondheid.� Sterker nog: “We kunnen niet doorgaan op de huidige weg. Anders worden onze steeds ziekere samenlevingen nog zieker.�
José Lutzenberger zei meermaals dat alle grote problemen in de landbouw in Brazilië zijn op te lossen met een fractie van het bedrag dat naar de ontwikkeling van nieuwe bestrijdingsmiddelen en gentechoplossingen gaat.
Is het vreemd om een artikel over de ‘voorliefde’ voor strijdvaardige oplossingen in landbouw en geneeskunde te beëindigen met een recente uitspraak van Yoko Ono, die onlangs terugkeek op haar Bed-in-for Peace met John Lennon in het Hilton. “Misschien waren we naïef,� zegt ze in een interview. “We leven nog steeds in een zeer gewelddadige tijd. Maar ik weet zeker dat 99% van de mensheid er nu van overtuigd is dat oorlog nooit een oplossing is. Alleen is die ene procent die er anders over denkt erg machtig.�
