|
"Lachend kan men duizend dingen doen, die wenend onmogelijk schijnen,"
zei de Duitse dichter, filosoof Schiller. De Nederlandse
schrijver Aart van der Leeuw noemde de lach "het muzikale
teken dat wij los worden van onszelven - dat er een bres in den muur
valt die ons van het algemene leven scheidt."
In editie 2-2008
van VA / Vruchtbare
Aarde gaan we het raadsel van lach en glimlach niet oplossen. Maar
het is een mooi onderwerp om even in te duiken.
Ange au Sourire - Reims
Verkündigungsengel Münster -
Konstanz
Portico de la Gloria - Santiago de
Compostela
Han_Shan en Shi-Teh
Het verdwenen schilderij
Mona Lisa
Lach epidemie
Norman Cousins
Waarom lachen we?
Happy-Go-Lucky
Ange au Sourire - Reims
Gernot Candolini vertelt in zijn boek Im
Labyrinth
sich
selbst
entdecken over de ontdekking van de
glimlachende
engel in de kathedraal
van Reims.
De Nederlandse vertaling van het
boek (In een labyrint jezelf
ontdekken, uitg. Ten Have, 2002) is alleen nog 2e hands te koop. Bij www.nl.bol.com
vanaf € 7.50. Candolini's website.
Een
interview
met
Candolini
in
VA's labyrinteneditie 4-2003.
Verkündigungsengel
Münster
- Konstanz
Lachende engelen zijn geen alledaags verschijnsel in het Christendom.
Maar ook de Mauritius-Kapel
van de Münster in Konstanz blijkt een engel
met “een betoverende glimlach” in huis te hebben.
Portico de la Gloria - Santiago
de
Compostela
Ook in Santiago de Compostela
worden pelgrims bij de hoofdingang van de kathedraal verwelkomd door
een lachende heilige, in dit geval de profeet
Daniël, onderdeel
van Maestro Mateo's Portico
de
la
Gloria uit de 12e eeuw - waarover ANWB-Bondspelgrim-in-ruste
Geert Bakker dit voorjaar op internet een
discussie is gestart. Zie The
Santiago
Enigma. Verder: de fotoserie
die de Engelse pelgrim Gareth Thomas
maakte van de Portico de Gloria en die hij op YouTube
zette tegen de
achtergrond van Allegri's Miserere.
Han-Shan en Shi-Teh
Michael P. Garofalo bracht op zijn website The Spirit of Gardening een
schat aan links, bibliografische gegevens en gedichten bijeen rond de
taoïstische dichter Han-Shan
van rond 800 n. Chr.
Een aantal uitgaven van de gedichten van Han-Shan en zijn metgezel
Shi-Teh op
een rij door de jaren heen.
Hier een selectie van gedichten
van Han-Shan, zoals: Am I really an
Idiot?
I think of the past twenty years,
When I used to walk home quietly from the Kuo-ch'ing;
All the people in the Kuo-ch'ing monastery -
They say, "Han-shan is an idiot."
"Am I really an idiot?" I reflect.
But my reflections fail to solve the question:
for I myself do not know who the self is,
And how can others know who I am?
En hier een gedicht
geschreven rond 715:
“I live in a peacefull environment, a retired place,
from time to time, I go to the temple Kuo Ch’ing,
to visit the old Feng K’an
at the same time, I visit Shi Te
alone, I go back to the cold cliff,
here,noone with whom to talk,
its the water I am looking for,not the source,
the source can dry, but the water is overflowing endlessly”
Meer dan driehonderd van Han-Shans gedichten zijn overigens bewaard
gebleven. Een
prachtige Engelse vertaling met inleidingen is: The
collected
songs
of
Cold
Mountain, vertaald door Red Pine,
Copper
Canyon
Press,
2000.
ISBN
1-55659-140-3.
Het verdwenen schilderij
Het verhaal van de
Amerikaan Don Ellis,
tegenwoordig schrijver en fotograaf, maar in de jaren tachtig zakenman.
Tijdens een van die bezoeken aan China stootte hij onverwacht op een
bijzonder Chinees rolschilderij van een Chinese monnik – "het
enige Chinese schilderij dat me ooit aan het lachen had gemaakt".
Mona Lisa
Een groot kunstwerk wordt groter en raadselachtiger naarmate je je er
meer in verdiept, zegt Wil Uitgeest in haar boek Tussen
verwondering
en
verbijstering. "Als je alle interpretaties rond de
Mona Lisa leest en
daarna weer naar haar glimlach kijkt, bekruipt je het gevoel dat de
dame
op het schilderij met een zweem van lichte, bijna onmerkbare spot op al
die pogingen reageert."
In haar eerdere boek Aardschok
-
Bliksemflits zegt Uitgeest: “Als een schilderij zo beroemd wordt
als de Mona Lisa,
dan kan het niet anders of generatie op generatie moet er iets
essentieels in herkennen - meestal zonder precies te weten wàt.
Daarom vind ik de foto’s van Robert
Doisneau zo mooi. Die lach van
de Mona Lisa past in niemands denkraam.”
Behalve haar mond zijn ook haar
ogen overigens heel bijzonder. Op de website MonaLisaMania
wordt van alles bijgehouden over 's werelds beroemdste schilderij.
In 2003 kwam professor Margaret
Livingstone van Harvard University met een interessante ontdekking.
Over de hele wereld haalde ze de kranten met de vondst dat de
glimlach niet zichtbaar is als je direct naar de mond van de afgebeelde
vrouw kijkt.
“Een glimlach is als een lamp aan het venster van het gezicht, die
bewijst dat het hart thuis is,” heeft de Franse arts en schrijver
François Rabelais eens gezegd. De universiteit van Amsterdam
nam hier voor wat betreft de Mona Lisa geen genoegen mee. Een analyse
van het gezicht leverde als conclusie
op dat de door Leonardo da Vinci geschilderde vrouw 83 % gelukkig was,
en dat 9 % van haar glimlach walging uitdrukte; 6 % vrees en 2 %
boosheid.
Lach epidemie
Een bizar voorbeeld van een niet meer te stoppen slappe lach is
beschreven in het Amerikaanse wetenschapsblad American
Scientist, en betrof een groep 12 tot 18-jarige schoolmeisjes in
Tanganyika in 1962. Hun lachbui breidde zich uit over aangrenzende
dorpen, en nam uiteindelijk epidemische vormen aan: scholen werden
zelfs een tijdlang gesloten. Fysiologisch
schijnt
het
onmogelijk te zijn langer dan een paar minuten
achtereen te lachen. De populaire versie van dit verhaal (“duizenden
mensen hebben enige maanden achter elkaar gelachen”) moet dus
uitgesloten worden geacht.
Norman Cousins
Het verband tussen lachen en gezondheid werd in 1976 gepopulariseerd
door de Amerikaanse onderzoeker en schrijver Norman Cousins
in een artikel voor een van de invloedrijkste medische tijdschriften, The New England Journal of Medicine.
Later
ook
in
tal
van
boeken.
Hierin beschreef Cousins zijn ervaringen met het
bekijken van films van de Marx Brothers en oude afleveringen van Candid
Camera.
Hier de uitgeschreven tekst van de speech die Norman Cousins augustus
1983
hield in de aula van Saint Johns
Hospital in Santa Monica, Californië over de invloed van
ideeën,
overtuigingen, attitudes en emoties op de menselijke gezondheid. De
speech werd opgenomen en in 1983 uitgezonden
via een locaal radiostation en in 1984 nog eens twee keer uitgezonden
via een
nationale radiozender.
Cousins was geen arts, maar deed onderzoek en
doceerde aan de universiteit van Californie in Los Angeles, School of
Medicine, en schreef een groot
aantal
boeken. Zijn laatste boek: Head
First:
The
Biology
of
Hope, Dutton 1989. En in 1979: Anatomy
of
an
Illness
as
Perceived
by the Patient. Of de paperback
uit 2005. In 1980 in Nederlandse vertaling verschenen bij Bert Bakker
onder de titel: De
ontleding van een ziekte zoals waargenomen door de
patiënt.
Nieuw
Blotto, magazine gewijd aan de films en levens van Laurel &
Hardy, verwijst naar recent onderzoek naar Norman Cousins claim uit de
jaren
‘60, dat kijken naar films van Laurel & Hardy goed voor de
gezondheid zou zijn en als ‘intern joggen’ mag worden beschouwd.
Een analyse uit 1985 in het
weekblad
Time, onder de titel: Can Attitudes Affect Cancer?
Een populair geschreven artikel uit Goed Gevoel, juni 2001: Lachend
door
het
leven. "In heel wat Amerikaanse ziekenhuizen vind je al
humor rooms, kamers waarin
patiënten zich kunnen ontspannen met
video's en boeken die de lachlust opwekken."
Tanya van der Spek schreef in 1997 binnen de
Utrechtse School voor Journalistiek Gezond op met vitamine L, Humor
als redder in nood. "In Amerika kennen ziekenhuizen humorrooms en
in
Engeland kun je opvrolijken in een lachkliniek." Maar de lachgekte
lijkt
niet echt over te slaan op de nuchtere Nederlanders, concludeert de
journaliste.
Discussie over de medische effecten van humor met Margaret
Stuber and Lonnie Zeltzer, beiden verbonden aan de
universiteit van Californië, Los Angeles. En nieuwe onderzoeksresulaten.
Alle onderzoek naar de therapeutische effecten van humor wordt
bijgehouden door Association
for
Applied
and
Therapeutic
Humor.
Of kijk op Laughing
is
medicine.
Waarom lachen we?
Wetenschappelijke feiten op Wikipedia op een rij
over lachen bij dieren en mensen, verschillen tussen man en vrouw, en
tussen nationaliteiten.
“Over de hele wereld bestaan er duizenden talen, honderdduizenden
dialecten – maar in de menselijke lach spreken we allemaal bijna
dezelfde taal,” aldus Robert
Provine, verbonden aan de universiteit van Maryland in Baltimore.
Sprekers voor een publiek blijken overigens 46 % vaker te lachen dan
hun publiek.
Bij vrouwen is het verschil zelfs 126 %.
In American
Scientist zegt Robert Provine dat "lachen in tegenstelling tot wat
we zouden verwachten meestal geen reactie is op een grap of een grappig
verhaal."
Een populaire misvatting: mensen lachen op die momenten dat ze zich
blij en gelukkig voelen. Het is precies andersom, zo valt te lezen op
de Britse
website Laughter
Network. Lachen maakt juist gelukkiger.
Happy-Go-Lucky
De Engelse regisseur Mike
Leigh, bekend van zwaardere films als Secrets and Lies
en Vera Drake
levert met Happy-Go-Lucky
een film af met een aanstekelijke glimlach. “Een positieve kijk op het
leven rond een hoofdpersoon die van het leven houdt.” Sally Hawkins
speelt een personage met een aangeboren gevoel voor humor. Intrigerend
hoe deze glimlachende dame zich door het
leven slaat dat Leigh voor haar in petto heeft.
Uit de recensies: “Mike
Leigh moedigt zijn kijkers aan de wereld enthousiast te omarmen." (Filmfocus)
En:
“De
hoofdrolspeelster
bekijkt
de
wereld met een nieuwsgierige, open
blik zoals eigenlijk alleen kinderen dat nog kunnen.” Op dit moment te
zien in de bioscoop,
daarna
te
koop
op
DVD.
Een bespreking in het Londense
Uit-Magazine: De hoofdpersoon "is
a mirror to us all: if we find her blind optimism and sunny nature hard
to swallow, perhaps there’s something wrong with us instead?"
Het interview met Mike Leigh in de Britse krant The
Observer maakt weer eens duidelijk hoeveel moeilijker een
lichte film te maken is met een luchtige toon.
Zie ook het volgende
video-interview met Mike Leigh.
Regisseur Leigh werkt overigens nooit met een scenario. Zijn films
ontstaan
uit improvisatie. Ook deze nieuwste film, zoals The
Guardian schrijft: "Mike Leigh's
movie
doesn't force a writerly plot on
the audience. Like life, it just rolls along, sometimes funny,
sometimes not, sometimes meandering off course."
|
Nieuwste editie
|
|
Humor bestaat in vele soorten en smaken. Voor VA editie 2-2008 verzamelden we een aantal
voorbeelden met de verborgen camera. Wat deze
voorbeelden gemeen
hebben is dat een gewone, min of meer dagelijkse situatie een
ongewone
draai krijgt.
Duitsland
In editie 2-2007 presenteerden we
in dit blad een uitgebreid interview met de Duitse komiek, Hape
Kerkeling. Lees hier
een verkorte versie van het interview.
In het kader van dat interview verzamelden we al een aantal van zijn
beste sketches op YouTube:
-- Hurz:
Hape
Kerkeling in de rol van Poolse operazanger die voor een niets
vermoedend kunstminnend publiek een experimentele opera ten gehore
brengt, waarvan de tekst uit niet veel meer bestaat dan de volgende
woorden: "Der Wolf - das Lamm - auf der grünen Wiese - und das
Lamm schrie - Hurz!"
-- Studio
Berlin: Hape Kerkeling in de
rol van gemeentelijke hondenvanger, ondervraagd door de aanvankelijk
niets vermoedende nieuwslezer van de lokale tv-zender Studio Berlijn.
-- Hape Kerkeling in de rol van schaakgrootmeester die een schaaksimultaan
speelt tegen vier Duitse schakers. De zetten kreeg hij via een
microfoontje ingefluisterd
door een topschaakster.
-- In de rol van schrijver
die passages uit zijn boek voorleest aan een literairminnend
publiek.
-- In de rol van autoverkoper
die tien jaar na de val van de Muur alsnog een in de jaren 80 bestelde
Trabant aflevert.
Hape Kerkeling zelf werd in het begin van zijn carriere als komiek zelf een keer in de
maling genomen door een publiek dat tot verbijstering van Kerkeling
op de meest zonderlinge momenten lachte en juist niet reageerde op
momenten dat de komiek een lach verwachtte.
Nadere info over de comedyshow Darüber
lacht
die
Welt die Kerkeling ussen 1999 en 2002 maakte voor Sat.1.
Info over de zevendelige Duitse comedyreeks Total Normal
1989 - 1990. Info over de reeks op internet-encyclopedie Wikipedia. De
hele reeks in een vijfdelige dvd-box.
In Duitsland is het programma Verstehen
Sie
Spass met de verborgen camera uitgegroeid tot een door
miljoenen Duitsers bekeken programma, uitgezonden op de
vroege zaterdagavond. Enige keren per jaar. Een van de
toppers, met inmiddels meer dan tien miljoen kijkers op
YouTube: het
waterbed.
Andere voorbeelden:
De aanvraag van een nieuw paspoort via een virtuele verbinding
met het stadhuis van Berlijn.
De aflevering met de spiegel
in het
toilet die geen spiegel is, maar een glasplaat, met twee gelijk
uitziende actrices voor en achter de glasplaat.
Of de aflevering met de kistentruc. Een
transportbedrijf dat een kist door de deur probeert te krijgen waar ze
door naar binnen zijn gekomen.
De aflevering Kurti
als
Navigationssystem auto die van een parkeerplaats moet worden
weggereden door een ingehuurde chauffeur, die echter eerst een aantal
vragen moet beantwoorden via het navigatiessyteem.
Of autocoureur Jeanette
Biedermann die een rijschool zo gek krijgt haar een extra les te
geven in haar eigen auto.
Op de officiële
website van het programma bij de SWR zijn de meest recente
afleveringen van Verstehen
Sie
Spass te zien. Alle fragmenten uit de uitzending van 10
april
2010. Alle fragmenten uit de uitzending van 17
juli
2010. Alle fragmenten uit de uitzending van 28
augustus 2010. De uitzending van 23
oktober 2010. De uitzending van 11
december 2010. De uitzending van 2
juli 2011. En hier het eigen YouTube-kanaal.
Nederland
Ook Nederland kreeg in de jaren ’60 zijn eigen Candid Camera-programma
“Poets”,
dat
in
die
jaren
zeer populair was. In 1983 gevolgd door
Banana Split, gepresenteerd door Ralph Inbar. De hoogtepunten
werden in 2005
door Strengholt
Multimedia op DVD
uitgebracht.
Cabaratier Hans Teeuwen is een online
televisiekanaal begonnen dat moet uitgroeien tot een breed comedy
channel, met korte films, sketches, columns en animaties. Zie hier zijn
poging om het telefoonnummer
op te
vragen van een fictieve vriend, Peter genaamd.
Frankrijk
Een populaire aflevering in de Franse
verborgen-camera-variant: een landmeter
vraagt hulp van passanten, met het verzoek om met een rode vlag een
straatje in te
lopen, richting de man die de meting uitvoert.
Amerika
Website van de Amerikaanse Candid Camera
show.
|
|
